Anaplazmoza – patogen przenoszony przez kleszcze

Anaplazmozę zdiagnozowano wtedy u pacjentów zamieszkujących stany Minnesota i Wisconsin w USA. U osób tych wystąpiły ostre reakcje gorączkowe po kontaktach z kleszczami. W badaniach mikroskopowych stwierdzono wtedy mikrokolonie (tzw. morule) związane z błonami komórkowymi granulocytów, jednak próby hodowli in vitro potencjalnych patogenów nie przynosiły pozytywnych rezultatów.

• Ludzka anaplazmoza granulocytarna (Human Granululocytic Ehrlichiosis/Anaplasmosis – HGE/HGA) jest chorobą odzwierzęcą przenoszoną przez larwalne i dorosłe osobniki kleszczy z rodzaju Ixodes. Do tego rodzaju należy również gatunek Ixodes ricinus występujący w Europie i w Polsce. Rozpowszechnienie zakażenia wśród kleszczy w Polsce wynosi średnio 19,2% (od 0 do 38,5%). Badania prowadzone w krajach europejskich, takich jak Włochy, Szwecja, Szwajcaria, Polska, wykazały, że około 3 – 17% osób pogryzionych przez kleszcze ma serologiczne cechy zakażenia Anaplasma phagocytophilum.
• Koinfekcja z Borrelia burgdorferi i innymi patogenami odkleszczowymi jest dość często notowana z uwagi na wspólne drogi transmisji tych chorób, które są przenoszone przez kleszcze.
• Objawy kliniczne ludzkiej anaplazmozy granulocytarnej (HGE/HGA) występujące u większości pacjentów to objawy rzekomogrypowe (gorączka powyżej 38°C, bóle głowy, bóle mięśni i stawów, zapalenie górnych dróg oddechowych, kaszel), nudności, wymioty i/lub biegunka. Mogą wystąpić: hepatomegalia i (lub) powiększenie wątroby i/lub śledziony, powiększenie węzłów chłonnych, rzadko zapalenie mózgu i rozsiane wykrzepianie wewnątrznaczyniowe (DIC), jak również łagodnie przebiegające zmiany skórne (wysypki plamisto-grudkowe).
• W podstawowych badaniach laboratoryjnych można stwierdzić mierne podwyższenie aktywności AST, LDH i kreatyniny oraz nieznacznie przyśpieszone opadanie krwinek (OB). Dość charakterystyczne są: neutropenia, limfopenia i/lub trombocytopenia. Opisano odwrotną zależność pomiędzy prawdopodobieństwem zakażenia HGE, a liczbą krwinek białych (leukocytozą) i/lub liczbą płytek krwi we krwi obwodowej.
• W przebiegu choroby, zwłaszcza u osób starszych, może dojść do niewydolności nerek oraz serca. Powikłania te lub ujawniający się wcześniej zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego sprawiają, że śmiertelność jest szacowana na 1-3%. Opisywane są również przewlekłe zakażenia tym mikroorganizmem, w obrazie których często dominuje zespół przewlekłego zmęczenia oraz dolegliwości mięśniowo-stawowe.
• Lekiem z wyboru są antybiotyki z grupy tetracyklin (np. doksycyklina lub tetracyklina), których zastosowanie odnosi skutek już w pierwszych 48 godzinach podawania.

Osoby zakażone Anaplasma phagocytophilum wykazują dość szybką odpowiedź immunologiczną wobec komórek patogenu. Wskazane są seryjne badania surowic pobieranych w odstępach 1-2 tygodni (w ostrym zakażeniu obserwuje się co najmniej 4-krotny wzrost miana IgG lub serokonwersję IgM do IgG). Obecność przeciwciał w klasie IgM uważana jest za pewny wykładnik świeżego zakażenia.

Zaobserwowano sezonowość serokonwersji, czyli rozwoju przeciwciał w surowicy krwi w miesiącach letnich (lipiec – wrzesień). Metodami z wyboru pozostają nadal techniki serologiczne – technika immunofluorescencji pośredniej (IIF), ELISA (antygeny rekombinowane) oraz immunobloting (Western Blot). Techniki IIF i ELISA dodatkowo pozwalają na półilościowe oznaczenie stężenia przeciwciał w określonych klasach.

Znacznie rzadziej wykorzystywane są metody hodowli anaplazm na liniach komórkowych, ponieważ na sztucznych podłożach bakterie te nie rosną.

Dodatkowe możliwości oceny immunologicznej odpowiedzi komórkowej stwarzają testy EliSpot. Wykorzystywane w nich rekombinowane antygeny Anaplasma phagocytophilum zapewniają odpowiednio wysoką specyficzność testu.

Centrum Medyczne Wielkoszyński oferuje kilka badań w kierunku anaplazmozy:

BADANIA WYKRYWAJĄCE OBECNOŚĆ PRZECIWCIAŁ

• Wskazane jest jednoczesne wykonanie oznaczeń w klasach IgG i IgM, co pozwala z większą precyzją ustalić fazę zakażenia. Przeciwciała klasy IgM pojawiają się we krwi już po kilku dniach od zakażenia i utrzymują się przez 4-8 tygodni (przy aktywności zakażenia możliwe jest dłuższe utrzymywanie się przeciwciał IgM). Natomiast przeciwciała w klasie IgG pojawiają się mniej więcej 7-10 dnia od zakażenia, osiągając szczyt stężenia około 14 – 21 dnia i utrzymują się latami.

Poniższe badania (metodą IIF i Western Blot) wykrywające obecność przeciwciał mają charakter jakościowy i pozwalają jedynie na potwierdzenie obecności przeciwciał (nie informują o ich ilości).

• Anaplasma phagocytophilum IgM metodą IIF. Badanie przesiewowe wykrywające obecność przeciwciał IgM dla Anaplasma phagocytophilum. Wykonywane techniką immunofluorescencji pośredniej (IIF).
• Anaplasma phagocytophilum IgG metodą IIF. Badanie przesiewowe wykrywające obecność przeciwciał IgG dla Anaplasma phagocytophilum. Wykonywane techniką immunofluorescencji pośredniej (IIF).

• Anaplasma phagocytophilum IgM metodą immunoblot (Western Blot). Badanie wykrywające i potwierdzające obecność swoistych przeciwciał IgM dla Anaplasma phagocytophilum. Wykonywane techniką immunoblotingu (Western Blot) z wykorzystaniem rekombinowanych antygenów Anaplasma phagocytophilum.
• Anaplasma phagocytophilum IgG metodą immunoblot (Western Blot). Badanie wykrywające i potwierdzające obecność przeciwciał IgG dla Anaplasma phagocytophilum. Wykonywane techniką immunoblotingu (Western Blot) z wykorzystaniem rekombinowanych antygenów Anaplasma phagocytophilum.

TEST ELISPOT

• Anaplasma EliSpot – test oceniający swoistą dla Anaplazmy immunologiczną odpowiedź komórkową. Wykorzystywane w teście rekombinowane antygeny Anaplasma phagocytophilum zapewniają odpowiednio wysoką specyficzność testu. Dodatni wynik badania odzwierciedla aktywność zakażenia, a test może być stosowany do oceny efektów leczenia. W przypadku testu EliSpot mamy do czynienia z szybszą negatywizacją wyników w porównaniu z badaniami serologicznymi. W teście EliSpot badana jest odpowiedź komórkowa, podczas gdy przeciwciała badane testami serologicznymi, mogą utrzymywać się jeszcze długo nawet po skutecznym leczeniu.