Wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW B, zakażenie HBV)

Wirus HBV jest przenoszony drogą pozajelitową, najczęściej przez krew lub inne płyny ustrojowe, które zostały przez krew zanieczyszczone, a także przez igły, strzykawki, narzędzia lekarskie itp. Wirus był identyfikowany w większości płynów ciała, takich jak: krew, nasienie, ślina, mocz, płyn mózgowo-rdzeniowy, łzy i mleko kobiece. Możliwe jest przenoszenie wirusa przez łożysko do płodu lub w czasie porodu, a także zakażenie drogą płciową.

Wirus HBV powodujący wirusowe zapalenie wątroby typu B (czyli WZW B, Hepatitis B Virus – HBV) zawiera w swojej strukturze rdzeń (dwuniciowe koliste DNA) otoczony podwójną osłonką (otoczką). W skład białek wirusa, zarówno rdzeniowych, jak i otoczkowych wchodzą antygeny wykorzystywane w celach diagnostycznych i prognostycznych: antygen rdzeniowy HBcAg, antygen powierzchniowy HBsAg oraz antygen wczesny HBeAg.  Antygeny HBs i HBe uwalniane zostają do surowicy, podczas gdy antygen HBc wykrywany jest jedynie w zakażonych komórkach wątroby.

W latach siedemdziesiątych wprowadzone zostały pierwsze szczepienia przeciwko HBV, które obecnie cieszą się dużym rozpowszechnieniem. W Polsce szczepieniami objęte są wszystkie dzieci od chwili narodzin. Szczepionka, która znalazła najczęstsze zastosowanie, zawiera rekombinowany antygen HBs, uzyskany z drożdży S. cerevisiae. Szczepionka p/WZW B jest bezpieczna i nie niesie ryzyka przypadkowego zakażenia wirusem.

Objawy ostrego zakażenia HBV zazwyczaj ustępują powoli, choć nie dotyczy to wszystkich pacjentów. U około 5-10% pacjentów zakażenie HBV ma charakter przetrwały i na dalszym etapie dochodzi do przewlekłego lub aktywnego (agresywnego) zapalenia wątroby, mogącego prowadzić do rozwinięcia się marskości wątroby, a nawet do raka wątroby.

W przebiegu wirusowego zapalenia wątroby zdarzają się również zakażenia bez widocznych objawów ostrego zapalenia wątroby.

Wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW B, zakażenie HBV) – leczenie

Leczenie przewlekłych zakażeń WZW B jest obecnie możliwe. W tym celu wykorzystywane są różne schematy terapeutyczne, oparte na stosowaniu interferonu alfa, jak i innych (doustnych) leków przeciwwirusowych.

W rozpoznaniu wirusowego zapalenia wątroby największe znaczenie odgrywają badania serologiczne, które dodatkowo pozwalają zidentyfikować fazę zakażenia. Ostre i przewlekłe zakażenia HBV najczęściej są rozpoznawane u pacjentów na podstawie przesiewowego badania oceniającego obecność antygenu HBs w surowicy (HBsAg). Stwierdzenie obecności tego markera WZW B stanowi wskazanie do przeprowadzenia poszerzonej diagnostyki obejmującej m.in. ocenę występowania u chorego pozostałych markerów serologicznych WZW B, takich jak antygen HBe, przeciwciała anty-HBe, przeciwciała anty-HBc IgG i IgM oraz badań molekularnych (ocena wiremii).

Dowodem na przebycie WZW B jest obecność w surowicy krwi przeciwciał anty-HBc IgG, które po przebytym zakażeniu nie znikają do końca życia. Natomiast przeciwciała anty-HBs powstają zarówno w przebiegu naturalnego zakażenia HBV, jak i w wyniku szczepień.

Antygeny HBsAg i HBeAg są wydzielane do krwi w czasie replikacji wirusa. Wykrycie HBeAg wskazuje na wysoką aktywność procesu replikacji wirusa. Do niedawna wykrycie u pacjenta antygenu HBe traktowane były jako wyznacznik przewlekłego zakażenia HBV.

Obecnie podstawowe znaczenie w potwierdzaniu przewlekłego, aktywnego wirusowego zapalenia wątroby typu B (WZW B) odgrywają badania molekularne (rt-PCR), które pozwalają na wykrycie i ilościowe oznaczenie materiału genetycznego wirusa.