Lamblioza, giardioza
Lamblioza jest chorobą wywoływaną przez pierwotniaka pasożytującego w jelicie cienkim i drogach żółciowych człowieka. Człowiek zaraża się przez spożycie zakażonych jarzyn i owoców lub picie nieuzdatnianej wody, a także przy niezachowywaniu odpowiedniej higieny. U większości osób przebieg jest bezobjawowy, jednak mogą pojawić się śluzowate biegunki, nudności, wymioty, bóle w nadbrzuszu, bóle głowy i stany podgorączkowe. Lamblioza może też wywoływać stany zapalne jelita cienkiego, dróg żółciowych i pęcherzyka żółciowego, jak również upośledzać wchłanianie składników odżywczych.
Lamblioza, giardioza - o chorobie
Lamblioza jest chorobą wywoływaną przez pierwotniaka (wiciowca) - giardię, wcześniej nazywaną lamblią lub wielkouściem jelitowym, pasożytującą w jelicie cienkim i drogach żółciowych człowieka.
Źródłem zarażenia jest kał ludzi chorych lub bezobjawowych nosicieli pasożytów zawierający formy inwazyjne czyli cysty. Człowiek zaraża się nimi przez spożycie jarzyn i owoców lub picie nieuzdatnianej wody, a także przy niezachowywaniu odpowiedniej higieny sanitarnej. Ponadto cysty mogą znajdować się w i na produktach spożywczych przechowywanych w złych warunkach sanitarnych. Transmisja z człowieka na człowieka jest możliwa w czasie kontaktów seksualnych oraz w przypadkach przeniesienia brudnymi rękami cyst z okolicy odbytu do jamy ustnej. Do zakażenia może dochodzić również na basenach i w czasie kąpieli w zanieczyszczonych ludzkimi odchodami zbiornikach wodnych.
Poza człowiekiem, na zarażenie podatnych jest wiele gatunków zwierząt, w tym również koty i psy domowe. Stąd prowadząc leczenie lambliozy u ludzi, zawsze należy myśleć o równoczesnym leczeniu naszych małych braci, czyli zwierząt domowych.
Lamblioza, giardioza - objawy i leczenie
Lamblioza, giardioza - objawy
Obraz kliniczny zależy od długości trwania choroby i indywidualnych cech człowieka. U większości osób przebieg jest bezobjawowy, u innych mogą pojawić się nudności, wymioty, bóle w nadbrzuszu, bóle głowy i stany podgorączkowe.
Wtórnie do zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego pojawiać się mogą objawy ogólne – zmęczenie, bóle głowy, objawy stawowe, skórne (odczyny alergiczne, pokrzywki, zaostrzenie atopowego zapalenia skóry, itp.), zaburzenia trofiki włosów i paznokci, objawy tężyczki, zaburzenia snu i zaburzenia nastroju (np. objawy depresyjne i lękowe).
Lamblioza, giardioza - leczenie
Do leczenia lambliozy stosowane są pochodne nitroimidazolu (metronidazol, tynidazol, ornidazol), chlorochina i hydroksychlorochina, nitazoksanid, furazolidon i paromomycyna. Pewne znaczenie lecznicze mogą mieć również antybiotyki z grupy tetracyklin i makrolidów.
Lamblioza, giardioza – diagnostyka
W diagnostyce lambliozy stosowane są testy serologiczne. Przeciwciała IgG utrzymują się w surowicy przez długi czas, dlatego nie pozwalają na odróżnienie aktywnego od przebytego zarażenia. Przeciwciała IgM pojawiają się wcześnie po zarażeniu i zazwyczaj po kilku tygodniach ich stężenie spada. Przeciwciała IgA są wykrywane dłużej niż IgM i mogą być użytecznym wskaźnikiem aktywności lambliozy.
Bada się również kał (uformowany lub prawie uformowany) na obecność cyst, które pojawiają się okresowo, a także poszukuje się trofozoitów lamblii (czyli pasożytów w formie wiciowców) w kale płynnym lub treści dwunastniczej. Do bezpośredniego wykrywania obecności cyst i trofozoitów w kale wykorzystuje się metody mikroskopowe (koproskopowe), techniki zagęszczające (flotacja, dekantacja) oraz techniki wykorzystujące swoiste przeciwciała. Jedną z nich jest dość popularna metoda immunoenzymatyczna ELISA, która wykrywa swoiste antygeny (tzw. koproantygeny cyst lub antygeny trofozoitów) pasożyta w kale. Za wyjątkowo skuteczną uważana jest technika immunofluorescencji bezpośredniej (DIF), w której za pomocą swoistych dla cyst i znakowanych fluoresceiną przeciwciał znakuje się i wykrywa je w kale.
Coraz większe znaczenie mają też metody biologii molekularnej (PCR, rtPCR) pozwalające na wykrywanie niewielkich inwazji lambliami poprzez wykrycie kwasów nukleinowych (DNA) pasożyta.
Pewne zastosowanie znajdują również metody pośrednie – oceniające obecność w moczu swoistych dla pasożyta metabolitów.