Glistnica

Samica składa w jelicie jaja, które następnie wydalane są z kałem do środowiska. Zapłodnione jaja z kału w środowisku zewnętrznym mają odpowiednie warunki do rozwoju i w okresie 3-4 tygodni osiągają zdolność do inwazji. Do zarażenia glistą ludzką dochodzi drogą pokarmową poprzez zanieczyszczone jajami warzywa, wodę lub inne pokarmy, a także brudne ręce. Do zarażenia dochodzi również drogą wziewną, gdy do organizmu człowieka dostaną się unoszące się w powietrzu jaja zawieszone w kurzu. Wtedy z jaj inwazyjnych w żołądku i górnej części jelita cienkiego człowieka uwalniają się larwy, które następnie penetrują ścianę jelita i wędrując naczyniami krwionośnymi dostają się do wątroby. W wątrobie larwa rośnie do około 1 mm długości. Następnie migruje między naczyniami włosowatymi do żył wątrobowych, a dalej przez prawą połowę serca do płuc. W płucach dochodzi do wniknięcia larw z naczyń włosowatych do światła pęcherzyków płucnych, w których osiągają długość około 2,2 mm. Larwy Ascaris lumbricoides podążają w drogach oddechowych z prądem śluzu wywołanym ruchem nabłonka rzęskowego. Przez oskrzela i tchawicę dostają się do gardła, a stąd po połknięciu ponownie do jelita. W jelicie dochodzi do wzrostu larw, w czasie którego larwy Ascaris lumbricoides dwukrotnie linieją, po czym rozwijają się do postaci dorosłych. W organizmie człowieka żyją 1-2 lat. W płucach część larw zamiast do światła pęcherzyków, może dotrzeć do dużego krwiobiegu i wraz z obiegiem krwi dostać się do różnych narządów, w których nie następuje dalszy rozwój larw Ascaris lumbricoides, a jedynie dochodzi do otorbienia. W ten sposób z powodu zarażenia Ascaris lumbricoides dochodzi do powstania tzw. guzków robaczych.

Na pierwszym etapie zarażenia najczęściej pojawia się gorączka, dreszcze, bóle w klatce piersiowej, duszność, kaszel i plwocina z dużą ilością śluzu, podbarwioną krwią. U pacjentów pojawiają się również nacieki płucne widoczne na zdjęciu radiologicznym i eozynofilia, czyli duża ilość eozynofilii (rodzaj krwinek białych) obecnych we krwi obwodowej, które są objawami eozynofilowego zapalenia płuc, noszącego nazwę zespół Loefflera.

W okresie 1,5-3 miesięcy po zarażeniu, w którym dojrzałe glisty bytują w jelicie, zarażone osoby najczęściej uskarżają się na takie objawy jak bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunki lub zaparcia. Na skutek działania toksycznych substancji przemiany materii wytwarzanych przez glisty, mogą pojawić się objawy neurologiczne (bóle głowy, pobudzenie, bezsenność, drgawki) oraz alergiczne (pokrzywki, obrzęki powiek, zapalenie spojówek, nieżyty górnych dróg oddechowych, napady astmy). U dzieci dochodzi do opóźnienia rozwoju psychoruchowego.

Glisty ludzkie (Ascaris lumbricoides) w cyklu rozwojowym migrują do wątroby, serca i płuc. Glisty ludzkie mogą bytować we wszystkich narządach i przewodach w obrębie jamy brzusznej takich, jak przewody trzustkowe, moczowody i pęcherz moczowy, pęcherzyk żółciowy i drogi żółciowe oraz pochwa, które nie są typowymi miejscami ich występowania. We wszystkich typowych i nietypowych siedliskach glisty mogą doprowadzić do wystąpienia niepożądanych skutków takich, jak: stany zapalne, zwężenia i niedrożności, a nawet perforacje na skutek działania mechanicznego glist ludzkich.

Poza tradycyjną drogą wydostawania się pasożyta na zewnątrz przez odbyt istnieją drogi alternatywne. Dojrzałe postaci Ascaris lumbricoides mogą w czasie wymiotów przedostać się do jamy ustnej, dróg oddechowych, a także do nosa, powodując niedrożność. W skrajnych przypadkach skłębione glisty mogą uniemożliwić dopływ powietrza do płuc i doprowadzić do śmierci przez uduszenie. W literaturze opisywane są przypadki wydostawania się glist przez rany operacyjne, pępek i cewkę moczową.

W tzw. obrazie patomorfologicznym wycinków pobranych z miejsc bytowania glisty ludzkiej (Ascaris lumbricoides), widać objawy ostrego lub przewlekłego zapalenia z naciekami eozynofilowymi i komórki mononuklearne. Gdy u osoby zarażonej glistą ludzką występuje również zakażenie bakteryjne, pojawiają się neutrofile (białe krwinki krwi) oraz zwłóknienia (zmiany bliznowate). Tworzą się również ziarniniaki przypominające guzki gruźlicze.

W fazie płucnej należy glistnicę różnicować z innymi chorobami o podobnych objawach - węgorzycą i ankylostomozą - w których występuje także zespół Loefflera. Natomiast podczas przebywania pasożyta w jelicie, w diagnostyce należy brać pod uwagę zarażenia innymi pasożytami przewodu pokarmowego, które mogą dawać podobne objawy do glistnicy.

Glistnica – leczenie zarażenia glistą ludzką (Ascaris lumbricoides)

W leczeniu glistnicy stosowane są leki przeciwpasożytnicze: pyrantel, albendazol, mebendazol, iwermektyna, nitazoksanid i inne. Często konieczne jest kilkukrotne przeprowadzanie kuracji.

W fazie płucnej glistnicy we krwi obwodowej występuje eozynofilia. W plwocinie można znaleźć eozynofile, kryształy Charcot-Leydena (bezbarwne kryształy w plwocinie związane z pojawianiem się eozynofilów) i w sporadycznych przypadkach larwy pasożyta.

W diagnostyce glistnicy stosuje się także metody serologiczne, np. ELISA, pozwalające na wykrycie w surowicy swoistych przeciwciał. Najczęściej oznaczane są przeciwciała w klasie IgG, ale ze względu na ich długie (trwające często wiele lat) utrzymywanie się w krwioobiegu, coraz większe znaczenie odgrywa oznaczanie przeciwciał IgA. W przypadku podejrzenia reakcji alergicznych związanych z obecnością pasożyta glisty ludzkiej (Ascaris lumbricoides), oznaczane są przeciwciała klasy IgE dla konkretnych antygenów pasożyta (tzw. IgE alergenoswoiste).