Brucelloza

Poszczególne gatunki mają swój charakterystyczny rezerwuar: Brucella melitensis – zakaża kozy i owce, Brucella suis – trzodę chlewną, Brucella abortus – bydło, zaś Brucella canis – psy i inne psowate. W Polsce głównym czynnikiem etiologicznym, brucelozy była w przeszłości Brucella abortus, wywołująca tzw. chorobę Banga. Najczęściej na świecie występuje gorączka maltańska wywoływana przez Brucella melitensis. Niektóre regiony są uznawane za obszary szczególnie wysokiego ryzyka zakażenia. Są to m.in. basen Morza Śródziemnego (Hiszpania, Francja, Włochy, Grecja, Turcja, północna Afryka), Portugalia, południowa i środkowa Ameryka, Europa Wschodnia, Azja, Afryka, Karaiby i Bliski Wschód.

Do zakażenia człowieka dochodzi drogą pokarmową lub poprzez wypicie napojów (najczęściej mleka lub serów z niepasteryzowanego mleka) zakażonych pałeczkami Brucella, drogą wziewną bądź przez uszkodzoną skórę. Zakażenie drogą wziewną dotyczy głównie osób pracujących w otoczeniu narażonym na aerozole zawierające bakterie, np. pracownicy laboratoriów. Natomiast zakażenie przez uszkodzoną skórę stanowi ryzyko dla osób zajmujących się ubojem zwierząt, rzeźników lub służb weterynaryjnych. W Polsce, kraju uznanym za wolny od brucelozy od 1980 roku, notuje się obecnie jedynie pojedyncze przypadki nowych zachorowań na tę chorobę, które są wywołane są gatunkami Brucella melitensis oraz sporadycznie Brucella abortus i w zdecydowanej większości są przypadkami importowanymi.

Najczęściej zajętymi narządami są: wątroba, śledziona i szpik, gdzie tworzą się ziarniniaki mogące być przyczyną przetrwania zakażenia. W fazie ostrej początkowe objawy są zwykle niecharakterystyczne. Występuje m.in. gorączka, wzmożona potliwość, złe samopoczucie, utrata apetytu, bóle głowy, bóle mięśni, bóle okolicy krzyżowej. Faza ostra choroby trwa zwykle około roku. Wraz z rozwojem choroby mogą pojawić się inne dolegliwości – zapalenie stawów, zapalenie jąder i najądrzy u mężczyzn, powiększenie wątroby i śledziony, objawy neurologiczne. W fazie przewlekłej (trwającej powyżej 12 miesięcy) dominują w obrazie chorobowym dolegliwości i zmiany stawowe, upośledzenie słuchu, uczucie przewlekłego zmęczenia, utrata masy ciała i zaburzenia psychiczne, głównie o charakterze obniżenia nastroju oraz depresji.

Brucelloza - leczenie

Stosowana w leczeniu antybiotykoterapia ma na celu skrócenie ostrej fazy choroby, ograniczenie dolegliwości oraz zapobieżenie powikłaniom i rozwojowi fazy przewlekłej schorzenia. Obejmuje ona najczęściej stosowanie doksycykliny, kotrymoksazolu lub rifampicyny.

Odczyny aglutynacyjne polegają na obserwacji zachowania się zawiesiny bakterii poddanej działaniu surowicy pacjenta. Jeśli w badanej próbce obecne są swoiste przeciwciała przeciwbakteryjne (tzw. aglutyniny), to obserwuje się zlepianie się komórek bakteryjnych, czyli zjawisko aglutynacji. Ze względu na niską czułość i specyficzność diagnostyczną zostały one obecnie zastąpione nowoczesnymi technikami serologicznymi – odczynem ELISA, immunoblotingiem lub odczynem immunofluorescencji pośredniej. Jako antygeny stosowane są natywne antygeny białkowe lub lipopolisacharydowe (LPS) izolowane z hodowanych in vitro pałeczek Brucella, bądź też antygeny rekombinowane. Badania wykonywane są zazwyczaj w klasach IgG i IgM, jakkolwiek niektórzy autorzy zalecają również poszukiwania przeciwciał w klasie IgA (występują w późniejszych etapach aktywnego zakażenia). Opisywano występowanie reakcji krzyżowych pomiędzy antygenami Brucella sp. i Yersinia sp. lub Francisella tularensis. Wykrycie swoistych przeciwciał podlega zgłoszeniu do organów inspekcji sanitarnej.

Hodowla pałeczek Brucella jest trudna i niebezpieczna, w związku z czym nie jest rutynowo stosowana w diagnostyce klinicznej. Są one stosunkowo wybredne i wymagają specjalnie wzbogaconych podłóż (często z dodatkiem krwi zwierzęcej).

Istnieje możliwość wykrywania materiału genetycznego pałeczek Brucella metodami biologii molekularnej (PCR, rtPCR i inne).