Przeciwciała przeciwgangliozydowe – diagnostyka polineuropatii

Wykrywanie przeciwciał antygangliozydowych znajduje zastosowanie:

• w potwierdzeniu rozpoznania, np. wieloogniskowej neuropatii ruchowej lub zespołu Miller-Fishera,
• w celu doprecyzowania dotychczasowej diagnozy np. sklasyfikowania neuropatii paraproteinemicznej IgM (związanej z występowaniem nieprawidłowych i pozbawionych funkcji biologicznej immunoglobulin – białek odpornościowych) do subtypów anti-NeuAc-(a2-8), NeuAc lub SGPG-pozytywnych,
• do wykluczenia lub w rozpoznaniu różnicowym takich jednostek jak: botulizm, zespół Miller-Fishera i choroby demielinizacyjne pnia mózgu.

Obecność przeciwciał antyglikolipidowych jest związana z licznymi zespołami klinicznymi. W zespole Guillain-Barre przeciwciała przeciwgangliozydowe, które są obecne w około 50% przypadków, występują w najwyższym mianie w klasie IgG. W klasach IgM i IgA występują w niższych stężeniach i szybciej zanikają. Znaczenie kliniczne przeciwciał anty-GM1 pozostaje niewyjaśnione, jednak ich wykrycie może ułatwić rozpoznanie. W niektórych badaniach klinicznych występowanie przeciwciał anty-GM1 wiązało się ze znacząco cięższym przebiegiem klinicznym zespołu Guillain-Barre oraz późniejszym powrotem do zdrowia.

Nierzadko występują zaburzenia mieszane, czyli czuciowo-ruchowe. W zależności od tego, czy procesem zajęty jest jeden nerw czy kilka, mówimy odpowiednio o mononeuropatiach lub polineuropatiach. W przypadku neuropatii uwarunkowanych procesem autoimmunologicznym, zajętych jest często wiele nerwów obwodowych, a proces chorobowy na charakter przewlekły i postępujący.

 Polineuropatie - leczenie

W leczeniu polineuropatii z reguły stosuje się leki immunosupresyjne, celem działania których jest osłabienie nieprawidłowej reakcji immunologicznej związanej z procesami autoagresji w ośrodkowym lub obwodowym układzie nerwowym. W niektórych postaciach polineuropatii korzystne efekty uzyskiwano podając dożylnie ludzkie preparaty immunoglobulin (IVIG).

Jedną z najbardziej wiarygodnych technik potwierdzania obecności autoprzeciwciał skierowanym przeciw konkretnym gangliozydom jest technika Western Blot, w której na podstawie położenia charakterystycznych prążków antygenowych na błonie nitrocelulozowej, możliwe jest wykrycie obecności poszczególnych przeciwciał w surowicy. Możliwe jest także wykrywanie przeciwciał w płynie mózgowo-rdzeniowym, co dodatkowo wnosi klinicznie istotne informacje dotyczące produkcji przeciwciał w obrębie centralnego układu nerwowego (OUN).

W wieloogniskowej neuropatii ruchowej (MMN) z osłabionym/zablokowanym przewodzeniem wywołanym demielinizacją, przeciwciała przeciw-GM1 są obecne w 50% przypadków. Pacjenci z wieloogniskową neuropatią ruchową (MMN) i przeciwciałami anty-GM1 w większości są płci męskiej i prezentują obraz kliniczny obejmujący przewlekły i asymetryczny zespół ruchowy zazwyczaj z zespołem ruchowym obejmującym dystalne mięśnie kończyn górnych (np. mięśnie dłoni).

W 50% wieloogniskowej neuropatii ruchowej stwierdzano monoklonalne przeciwciała IgM o swoistości anty-GM1 (przeciwciała przeciw gangliozydowi GM1). Obecność przeciwciał monoklonalnych IgM o swoistości anty-GD1b, GT1b, GQ1b, GD3 warunkowała rozpoznanie przewlekłej neuropatii czuciowej z ataksją (chronic large fiber sensory neuropathy with ataxia), natomiast MAG-negatywna neuropatia związana z paraproteinemią IgM, w której nie stwierdza się występowania przeciwciał anty-MAG lub anty-SGPG charakteryzowała się występowaniem monoklonalnych przeciwciał IgM swoiście rozpoznających gangliozydy GM2, LM1, Gal-NAc-GD1a.

Poliklonalne przeciwciwciała antygangliozydowe w klasach IgG, IgM i IgA (anty-GQ1b i GT1a) występowały natomiast w ponad 90% przypadków zespołu Miller-Fishera.

Dość charakterystyczne jest też występowanie przeciwciał anty-GM1, anty-GD1a, anty-LM1, GT1b, GD1b i anty- Gal-NAc-GD1a w zespole Guillain-Barre.