Opryszczka

W infekcjach pierwotnych, czyli takich, w których wirus po raz pierwszy dostaje się do organizmu, migruje przez komórki błon śluzowych i następnie namnaża się w tkankach nabłonka. Wirus rozprzestrzenia się w nabłonku, niszcząc komórki gospodarza i tworząc nowe tzw. wiriony - pojedyncze cząstki wirusa, zdolne do przetrwania poza komórką i zakażenia jej. W następstwie uszkodzenia tkanek, na skórze pojawiają się pęcherzyki, owrzodzenia i ostatecznie strupy. W wysięku wypełniającym zmiany opryszczkowe, wirusy występują w bardzo dużych stężeniach, dlatego kontakt z tymi wydzielinami wiąże się z dużym ryzykiem zakażenia.

Oba wirusy należą do rodziny Herpesviridae, przebieg zakażeń HSV-1 (Herpes simplex-1) i HSV-2 (Herpes simplex-2) jest różny.

Nawroty zakażenia zwykle objawiają się pod postacią opryszczki. W przypadku HSV-1 pojawia się opryszczka wargowa, a w przypadku HSV-2 opryszczka narządów płciowych. U osób, u których istnieją zaburzenia odporności, przebieg zakażenia wirusami HSV-1 i HSV-2 może być cięższy, a nawet kończyć się śmiercią. Główne powikłanie u osób dorosłych to zapalenie mózgu, a u pacjentów z obniżoną odpornością - uogólnione zakażenie HSV.

U noworodków, które zarażają się HSV podczas porodu (Herpes neonatorum), infekcja może manifestować się na kilka sposobów, od łagodnego po ciężki. W formie łagodnej zakażenie HSV występuje z pęcherzami skóry twarzy, ust i oczu. Może też przebiegać w formie z zajęciem ośrodkowego układu nerwowego lub jako forma uogólniona (z lub bez zajęcia ośrodkowego układu nerwowego), która charakteryzuje się najcięższym przebiegiem o wysokim współczynniku śmiertelności.

Z tego powodu w przypadku świeżych zakażeń u kobiet w ciąży, rekomendowane jest cięcie cesarskie, bez względu na to, czy jest to pierwotna infekcja HSV czy nawrót infekcji. Ryzyko wystąpienia opryszczki u noworodków jest najwyższe w przypadku kobiet mających pierwotną infekcję, które nie wytworzyły jeszcze przeciwciał (są seronegatywne) i nie zapewniają płodowi bariery w postaci ochronnych przeciwciał.

Opryszczka - leczenie zakażenia wirusami opryszczki HSV-1 i HSV-2

Do leczenia zakażeń wirusami HSV-1 i HSV-2 najczęściej stosowany jest acyklowir (stosowany ogólnie i miejscowo). W przypadku ciężkich, uogólnionych zakażeń oraz szczepów wirusa opornych na acyklowir, stosowane mogą być inne leki przeciwwirusowe, np. walgancyklowir.

Metoda PCR jest standardowo wykorzystywana do wykrywania świeżych infekcji HSV u kobiet podczas ciąży, szczególnie w przypadku kwalifikacji do wykonania cesarskiego cięcia. Metody biologii molekularnej, do których należy PCR, stosuje się również w celu szybkiej diagnozy zapalenia mózgu wywołanego przez wirusa HSV (badania w płynie mózgowo-rdzeniowym). Możliwe jest również wyizolowanie wirusa w hodowli komórkowej. Ze względu na konieczność rozróżnienia wyhodowanych wirusów, proces ten trwa jednak do kilku dni, co w przypadku ostrych zakażeń bywa ograniczeniem.

W diagnostyce zakażeń wirusami opryszczki HSV-1 (Herpes simplex-1) i HSV-2 (Herpes simplex-2) duże znaczenie odgrywają metody serologiczne stosowane do wykrywania obecności swoistych przeciwciał w surowicy lub płynie mózgowo-rdzeniowym. W przebiegu pierwotnego zakażenia, jako pierwsze pojawiają się przeciwciała IgM, kolejno powstają przeciwciała IgG i IgA przeciw HSV. Przedłużająca się obecność przeciwciał IgA może świadczyć o aktywności zakażenia opryszczką, natomiast przeciwciała IgG powstające w trakcie pierwotnej infekcji, zazwyczaj utrzymują się do końca życia.

Wśród metod serologicznych zastosowanie znalazły przede wszystkim testy ELISA i IIF (immunofluorescencja pośrednia).

Źródłem antygenów wykorzystywanych w badaniach serologicznych są oczyszczone ekstrakty z zakażonych wirusami linii komórkowych, a także coraz częściej, antygeny rekombinowane pozyskiwane metodami inżynierii genetycznej. Diagnostyka serologiczna określająca typ wirusa, który wywołał zakażenie, wymaga zastosowania metod opartych na specyficznych dla typu wirusa antygenach (np. glikoproteinie G-1 z HSV-1 i glikoproteinie G-2 z HSV-2). W diagnostyce różnicowej (HSV-1 lub HSV-2) zastosowanie znalazły również testy oparte na technice Western Blot. Do mniej popularnych metod, które straciły w ostatnich latach na znaczeniu, należy odczyn neutralizacji i odczyn wiązania dopełniacza (CFT).