fbpx

Listerioza (zakażenie Listeria)

Bakteria Listeria często obecna jest w takich produktach spożywczych, jak mleko, produkty mleczne (zarówno pasteryzowane, jak i niepasteryzowane) oraz rośliny i warzywa (np. kapusta). Pałeczki Listeria mogą wywoływać m.in. posocznice, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie płuc, zapalenie wsierdzia, zakażenia ropne oraz częste powikłania zapalenia uszu, gardła, migdałków i zatok. Listerioza jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży oraz noworodków i stanowi jedną z przyczyn poronień i porodów przedwczesnych.

arrowarrowarrow

Listerioza (zakażenie Listeria) - oferta badań

H30
210.00zł

Listeria monocytogenes IgG, IgA i IgM – IIF

Listeria monocytogenes IgG, IgA i IgM – IIF

Diagnostyka serologiczna zakażenia Listeria monocytogenes (listerioza).

Listerioza (zakażenie Listeria) - o zakażeniu

Listeria jest Gram dodatnią względnie beztlenową i posiadającą wici bakterią o kształcie pałeczki. Jest czynnikiem etiologicznym listeriozy. Listeria monocytogenes jest chorobotwórcza dla człowieka i zwierząt. Rozwiń tekst

arrowarrowarrow
Zwiń tekst
Wywołuje m.in. posocznice, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie płuc, zapalenie wsierdzia, zakażenia ropne oraz częste powikłania zapalenia uszu, gardła, migdałków i zatok. Listerioza jest niebezpieczna dla kobiet w ciąży i noworodków i stanowi jedną z przyczyn poronień nawykowych.

Do rodzaju Listeria należą następujące gatunki: Listeria monocytogenes, Listeria ivanovii, Listeria seeligeri, Listeria welshimeri, Listeria innocua, Listeria grayi, Listeria murrayiListeria denitrificans (teraz Jonesia denitrificans). Spośród tych gatunków za sporadyczne zachorowania u ludzi były dotąd odpowiedzialne tylko Listeria ivanovii, Listeria seeligeriListeria grayi.

Gatunek Listeria monocytogenes jest klinicznie najważniejszy i najczęściej bywa izolowany w laboratoriach klinicznych. Inne gatunki jak dotąd były izolowane głównie od zwierząt.

Pałeczki Listeria występują powszechnie w środowisku naturalnym (gleba, woda, ścieki, silosy), u zwierząt dziko żyjących (małe ssaki, zwierzęta duże, ptaki), hodowlanych (owce, bydło, zwierzęta futerkowe, inne) oraz u ludzi. Szczepy były izolowane od ponad 50 gatunków zwierząt ciepło- i zimnokrwistych. Bakterie te występują również u ludzi zdrowych, głównie w pochwie i w przewodzie pokarmowym, rzadziej w układzie oddechowym. Pałeczki Listeria często są obecne w takich produktach spożywczych, jak mleko, produkty mleczne (zarówno pasteryzowane, jak i niepasteryzowane) oraz rośliny i warzywa (np. kapusta). Ocenia się, że około 1 do 5% ludzi jest nosicielami bakterii Listeria w przewodzie pokarmowym, bez żadnych objawów chorobowych.

Zwiń tekst

Listerioza (zakażenie Listeria) - objawy i leczenie

Listerioza (zakażenie Listeria) - objawy

Po okresie inkubacji, trwającym od kilku dni do kilku tygodni, listerioza manifestuje się objawami grypopodobnymi oraz długotrwałą gorączką. Rozwiń tekst

arrowarrowarrow
Zwiń tekst
Objawy są uzależnione głównie od miejsca wniknięcia bakterii – może być to zapalenie gałki ocznej, tkanki podskórnej, zapalenie migdałków, jak również zapalenie żołądka i jelit. Powikłaniami są posocznica, zapalenie wsierdzia lub zapalenie opon mózgowych. Szczególnie zagrożone są kobiety w ciąży. Listerie mogą powodować poronienia, porody przedwczesne, a także postaci posocznicowe płodu (Granulomatosis infantiseptica), które są w obrazie klinicznym i histopatologicznym swoiste dla zakażenia tym gatunkiem. W ostatnich dekadach opisano w wielu krajach liczne przypadki posocznicy płodu kończącej się śmiercią, a także posocznicy u noworodków, kobiet ciężarnych i osób dorosłych, głównie u pacjentów z obniżoną odpornością (marskość wątroby). Do groźnych dla życia należą również przypadki zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu.

Inne postacie listeriozy u ludzi obejmują: zmiany skórne, zapalenie spojówek, węzłów chłonnych, wsierdzia, otrzewnej, szpiku i kości, płuc oraz zapalenia żołądkowo-jelitowe, ropnie mózgu.

Zakażenia jelitowe, łącznie z owrzodzeniami, obserwowano także u niemowląt po kontakcie z zakażonymi zwierzętami (króliki, owce, świnki morskie). Ostatnie lata i licznie występujące epidemie pokarmowe listeriozy (zanieczyszczone mleko i sery) potwierdzają nowe znaczenie tych bakterii jako czynnika patogennego w zapaleniach jelit. Do rozwoju objawowej listeriozy może dochodzić w wyniku zakażenia egzogennego oraz endogennego u osób z grup ryzyka (ciąża, choroby wyniszczające, alkoholizm, sterydoterapia itd.). Posocznica i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych są dominującymi postaciami listeriozy u pacjentów z obniżoną odpornością i często kończą się śmiercią. U osób z zaburzeniami odporności występują także przypadki listeriozowego zapalenia wsierdzia oraz zapalenia otrzewnej. Tylko u kobiet w ciąży mogą nie być obserwowane wyraźne objawy chorobowe; często są to łagodne postaci podobne do grypy lub bezobjawowe nosicielstwo tych bakterii w pochwie, które jednak może mieć związek ze wzrostem zakażeń okołoporodowych noworodków nabywanych podczas porodu. Zanieczyszczenie wód płodowych jest częstym objawem stanu zapalnego błon płodowych (amnionitis) wywołanego przez pałeczki listeriozy. Listerioza płodu może być przyczyną zakażenia objawowego u matki.

Listerioza (zakażenie Listeria) - leczenie

Stosowana jest antybiotykoterapia z wykorzystaniem aminopenicylin (np. ampicyliny lub amoksycyliny), często z dodatkiem inhibitorów beta-laktamaz i antybiotyków aminoglikozydowych (np. gentamycyny lub amikacyny). U osób uczulonych na penicyliny alternatywnie stosowane mogą być: kotrimoksazol, rifampicyna, klindamycyna, karbapenemy, fluorochionolony lub wankomycyna/teikoplanina. Stosowanie cefalosporyn jest niecelowe, ze względu na genetycznie uwarunkowaną odporność rodzaju Listeria na tę grupę antybiotyków.

Zwiń tekst

Listerioza (zakażenie Listeria) – diagnostyka

W diagnostyce zakażenia pałeczkami Listeria stosowanych jest kilka metod diagnostycznych: Rozwiń tekst

arrowarrowarrow
Zwiń tekst

  • Badanie mikroskopowe próbek materiałów klinicznych (płyn mózgowo-rdzeniowy, krew, smółka, łożysko, kał itd.): preparaty barwione metodą Grama wskazują na komórki Gram-dodatnie, zróżnicowane pod względem kształtu (tzw. pleomorficzne), często z tendencją do odbarwiania. Pałeczki Listeria można wykazać bezpośrednio w materiałach klinicznych techniką immunofluorescencji bezpośredniej (DIF) barwiąc preparaty odpowiednimi przeciwciałami sprzężonymi z fluorochromem.
  • Metody hodowlane: pałeczki Listeria nie są wybredne i rosną na zwykłych podłożach, jednak do ich izolacji z materiałów od chorych stosowane są podłoża wybiórcze, często z krwią. Zalecanym podłożem jest agar tryptozowy z dodatkiem telurynu potasu i kwasu nalidyksowego. Na tym podłożu kolonie pałeczek Listeria są małe (1 mm) i intensywnie zabarwione na czarno. Do potwierdzenia przynależności do gatunku Listeria monocytogenes należy wykonać tzw. typowanie serologiczne w teście aglutynacji szkiełkowej. Pod względem antygenów O i H, gatunek Listeria monocytogenes jest podzielony na 7 serotypów (niektóre z podtypami, oznaczone cyframi od 1 do 7), z których w zakażeniach u ludzi i zwierząt dominują serotypy 1 (1/2a) i 4b; w niektórych krajach z przewagą 4b, w innych 1. W Polsce dominuje serotyp 1, rzadko zakażenia u ludzi wywoływane są przez serotyp 4b.

Innym testem potwierdzenia przynależności do gatunku Listeria jest test na patogenność, znany jako próba Antona, wykonywany na młodych królikach lub świnkach morskich. Obecnie ze względów etycznych nie jest on stosowany w diagnostyce klinicznej.

  • Technika Graya: znana też jako zimna hodowla w temperaturze +4° (stosowana do przedłużonej hodowli próbek materiałów w podłożach płynnych (1—3 miesiące); zwiększa częstość izolowania (wykrywalność) pałeczek Listeria. Technika ta jest stosowana tylko w referencyjnych laboratoriach i ma znaczenie głównie w dochodzeniach epidemiologicznych. Ostatnio wprowadzono wiele modyfikacji do hodowli płynnych, łącznie z wykorzystaniem sondy genetycznej do identyfikacji bakterii w hodowli.
  • Diagnostyka serologiczna: w wielu postaciach klinicznych przydatne są badania serologiczne oraz obserwacja dynamiki mian przeciwciał w czasie. Stosowane są odczyny aglutynacyjne, które mają małą wartość, ze względu na liczne krzyżowe reakcje serologiczne, które mogą być obserwowane z bakteriami Gram-dodatnimi (gronkowce, paciorkowce itd. - ze względu na tzw. wspólny antygen Rantza) oraz niektórymi Gram-ujemnymi. Miana >1:400 dla antygenu O oraz > 1:200 dla antygenu H mają znaczenie diagnostyczne. Inne odczyny serologiczne to odczyn immunofluorescencji pośredniej (IIF), odczyn wiązania dopełniacza, odczyn hemaglutynacji biernej i inne. Najczęściej jako test przesiewowy stosowany jest test immunofluorescencji pośredniej, zaś odczyn wiązania dopełniacza (CFT) wykorzystywany jest jako test potwierdzający. Miana >1:20 w CFT mają wartość diagnostyczną, natomiast miana 1:10 w CFT mogą być stwierdzane w niektórych środowiskach (głównie u kobiet) i świadczą o kontakcie z bakteriami. Czynione są próby wprowadzenia testów ELISA i Western blot do diagnostyki serologicznej. Przeciwciała anty- Listeria monocytogenes występują głównie w klasie IgM i IgG, ale w okresie ostrego zachorowania występują również w klasie IgA. Po przechorowaniu, często przez wiele kolejnych lat, wykrywane są znaczące miana przeciwciał IgG, będących dowodem pamięci układu odpornościowego po przebytej listeriozie.
Zwiń tekst

Listerioza (zakażenie Listeria) - oferta badań

H30
210.00zł

Listeria monocytogenes IgG, IgA i IgM – IIF

Listeria monocytogenes IgG, IgA i IgM – IIF

Diagnostyka serologiczna zakażenia Listeria monocytogenes (listerioza).