Legionelloza (choroba legionistów)
Legionelloza jest zakaźną chorobą układu oddechowego, wywoływaną przez bakterię Legionella pneumophila. Źródło zakażenia stanowią woda i mokra gleba. Zakażenia Legionella pneumophila występują pod dwiema postaciami: choroby legionistów i gorączki Pontiac. Choroba legionistów objawia się zapaleniem płuc i opłucnej, którym często towarzyszą ropnie w płucach Pojawiają się również objawy ogólnoustrojowe (kaszel, gorączka, bóle mięśni i głowy), jelitowe (nudności, biegunka, wymioty). Gorączka Pontiac ma łagodny przebieg z objawami grypopodobnymi.
Legionelloza (choroba legionistów) – opis choroby
Legionelloza jest zakaźną chorobą układu oddechowego, wywoływaną przez bakterię Legionella pneumophila. Legionella jest powszechnie występującą na całym świecie bakterią. Źródło zakażenia stanowią woda i mokra gleba.
Do zakażenia Legionella pneumophila dochodzi poprzez wdychanie aerozolu wodno-powietrznego zawierającego żywe bakterie. Zakażenie jednak nie przenosi się z człowieka na człowieka ani poprzez spożywanie skażonej bakteriami wody. Zakażenia Legionella pneumophila występują pod dwiema postaciami. Są to:
- choroba legionistów – o ciężkim przebiegu;
- gorączka Pontiac – o łagodnym przebiegu z objawami grypopodobnymi.
Legionelloza (choroba legionistów) – objawy i leczenie
Legionelloza - objawy
Choroba legionistów objawia się zapaleniem płuc i opłucnej, którym często towarzyszą ropnie w płucach. Legionelloza rozwija się po 2-10 dniach inkubacji. Pojawiają się również objawy ogólnoustrojowe (kaszel, gorączka, bóle mięśni i głowy), jelitowe (nudności, biegunka, wymioty).
Natomiast głównym objawem gorączki Pontiac jest zapalenie opłucnej. Okres inkubacji wynosi 1-2 dni. W przebiegu tej choroby pojawiają się głównie objawy grypopodobne. Brak jest objawów ze strony innych układów i narządów. Rzadko w jej przebiegu występuje posocznica lub wysypki.
W ostatnich latach pojawiły się informacje, że Legionella pneumophila może pojawić się w wielu układach i narządach. Szczep Legionella pneumophila wykrywany był w śledzionie, węzłach chłonnych, szpiku kostnym, nerkach i u pacjentów po dializach.
Choroba legionistów z reguły dotyka ludzi w starszym lub w średnim wieku, natomiast inne postaci legionellozy mogą wystąpić u osób każdym wieku, również u dzieci. Jeżeli u pacjentów z obniżoną odpornością występują gorączka i/lub zmiany płucne, należy podejrzewać zakażenie Legionella pneumophila szczególnie wtedy, gdy ich stan nie polepsza się po terapii aminoglikozydami, penicylinami lub cefalosporynami.
Do czynników przyczyniających się do rozwoju legionellozy można zaliczyć: alkoholizm, palenie tytoniu, cukrzycę, przewlekle obturacyjne choroby płuc i choroby układu sercowo-naczyniowego.
U pacjentów po przeszczepach nerek i hemodializowanych legionelloza może doprowadzić do śmierci.
Legionelloza – leczenie
Lekami z wyboru w leczeniu zakażeń pałeczkami Legionella są antybiotyki makrolidowe (erytromycyna, azytromycyna, klarytromycyna, itp.). Alternatywnie stosowana może być ryfampicyna.
Legionelloza (choroba legionistów) - diagnostyka
W diagnostyce legionellozy zastosowanie znalazły metody hodowlane i bezpośrednie metody mające na celu identyfikację bakterii lub ich antygenów w próbkach materiału pobranego od chorych.
W badaniu materiałów pochodzących z biopatów z płuc, wydzielin pobranych w czasie bronchoskopii, aspiratów płucnych, popłuczyn oskrzelowych lub treści ropnej, najczęściej wykorzystywana jest metoda immunofluorescencji bezpośredniej (DIF). Rozpuszczalne antygeny Legionella wykrywane są metodą ELISA w próbkach krwi, moczu i w innych płynach ustrojowych. Metody hodowlane są bardziej czułe (jednak bardziej czasochłonne), niż metoda DIF, dlatego też zaleca się stosowanie obu metod równolegle.
Do diagnostyki zakażeń szczepami Legionella powszechnie stosowane są również metody serologiczne (np. ELISA, IIF, aglutynacja lateksowa, hemaglutynacja bierna, mikroaglutynacja oraz immunoelektroforeza przeciwprądowa) wykazujące obecność swoistych przeciwciał przeciw Legionella pneumophila. Oznaczane są zarówno przeciwciała IgG, jak i IgM oraz IgA. Obecność IgA i/lub IgM u pacjenta z objawami klinicznymi sugerującymi legionellozę może być traktowana jako potwierdzenie ostrego zakażenia. Należy jednak brać pod uwagę, że antygeny Legionella stosowane w odczynach IIF mogą krzyżowo reagować z surowicami pacjentów zakażonych Mycoplasma pneumoniae, Coxiella burnetti lub Franciscella tularensis.