Lamblioza, giardioza

Źródłem zarażenia jest kał ludzi chorych lub bezobjawowych nosicieli pasożytów zawierający formy inwazyjne czyli cysty. Człowiek zaraża się nimi przez spożycie jarzyn i owoców lub picie nieuzdatnianej wody, a także przy niezachowywaniu odpowiedniej higieny sanitarnej. Ponadto cysty mogą znajdować się w i na produktach spożywczych przechowywanych w złych warunkach sanitarnych. Transmisja z człowieka na człowieka jest możliwa w czasie kontaktów seksualnych oraz w przypadkach przeniesienia brudnymi rękami cyst z okolicy odbytu do jamy ustnej. Do zakażenia może dochodzić również na basenach i w czasie kąpieli w zanieczyszczonych ludzkimi odchodami zbiornikach wodnych.

Poza człowiekiem, na zarażenie podatnych jest wiele gatunków zwierząt, w tym również koty i psy domowe. Stąd prowadząc leczenie lambliozy u ludzi, zawsze należy myśleć o równoczesnym leczeniu naszych małych braci, czyli zwierząt domowych.

W cięższych postaciach klinicznych lambliozy występuje utrata masy ciała, wyniszczenie, hipoproteinemia (obniżone stężenie białka całkowitego w surowicy krwi) z hipogammaglobulinemią (obniżonymi stężeniami białek odpornościowych w surowicy krwi). Najczęstszym objawem zarażenia jest biegunka, w której w stolcu pojawia się domieszka śluzu i nierzadko tłuszczu. Lamblioza wywołuje stany zapalne jelita cienkiego, dróg żółciowych i pęcherzyka żółciowego. Długotrwała obecność pierwotniaków przyczynia się do ograniczenia wchłaniania składników pokarmowych przez błonę śluzową jelita cienkiego. Następuje zniekształcenie i skrócenie kosmków jelitowych, zwiększenie liczby komórek wydzielających śluz, rozszerzenie naczyń krwionośnych, obrzęki kosmków i nacieki zapalne. Uszkodzenie komórek nabłonkowych jelita prowadzi do upośledzonego wchłaniania tłuszczów, witamin i innych składników odżywczych. Uszkodzona śluzówka staje się miejscem wnikania bakterii i toksyn wytwarzanych w przewodzie pokarmowym (tzw. zespół cieknącego lub dziurawego jelita). Przewlekły stan zapalny dróg żółciowych może w skrajnych przypadkach powodować żółtaczkę mechaniczną.

Wtórnie do zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego pojawiać się mogą objawy ogólne – zmęczenie, bóle głowy, objawy stawowe, skórne (odczyny alergiczne, pokrzywki, zaostrzenie atopowego zapalenia skóry, itp.), zaburzenia trofiki włosów i paznokci, objawy tężyczki, zaburzenia snu i zaburzenia nastroju (np. objawy depresyjne i lękowe).

Lamblioza, giardioza - leczenie

Do leczenia lambliozy stosowane są pochodne nitroimidazolu (metronidazol, tynidazol, ornidazol), chlorochina i hydroksychlorochina, nitazoksanid, furazolidon i paromomycyna. Pewne znaczenie lecznicze mogą mieć również antybiotyki z grupy tetracyklin i makrolidów.

Bada się również kał (uformowany lub prawie uformowany) na obecność cyst, które pojawiają się okresowo, a także poszukuje się trofozoitów lamblii (czyli pasożytów w formie wiciowców) w kale płynnym lub treści dwunastniczej. Do bezpośredniego wykrywania obecności cyst i trofozoitów w kale wykorzystuje się metody mikroskopowe (koproskopowe), techniki zagęszczające (flotacja, dekantacja) oraz techniki wykorzystujące swoiste przeciwciała. Jedną z nich jest dość popularna metoda immunoenzymatyczna ELISA, która wykrywa swoiste antygeny (tzw. koproantygeny cyst lub antygeny trofozoitów) pasożyta w kale. Za wyjątkowo skuteczną uważana jest technika immunofluorescencji bezpośredniej (DIF), w której za pomocą swoistych dla cyst i znakowanych fluoresceiną przeciwciał znakuje się i wykrywa je w kale.

Coraz większe znaczenie mają też metody biologii molekularnej (PCR, rtPCR) pozwalające na wykrywanie niewielkich inwazji lambliami poprzez wykrycie kwasów nukleinowych (DNA) pasożyta.

Pewne zastosowanie znajdują również metody pośrednie – oceniające obecność w moczu swoistych dla pasożyta metabolitów.