Immunoglobuliny

Przeciwciała odgrywają kluczową rolę w obronie organizmu przed bakteriami, wirusami i pasożytami zewnątrzkomórkowymi. Mniejsze znaczenie immunoglobuliny pełnią w ochronie przed grzybami oraz pasożytami i bakteriami wewnątrzkomórkowymi.

Immunoglobuliny (przeciwciała odpornościowe) wytwarzane zostają pod wpływem kontaktu z cząsteczkami bakterii i wirusów (antygenami). Przeciwciała mogą być również produkowane w organizmie, w kontakcie z własnymi tkankami. Proces ten prowadzi do powstania tzw. autoantygenów.  Pojawienie się (odsłonięcie, prezentacja) autoantygenów prowadzi do powstania autoprzeciwciał (np. przeciwciał przeciwjądrowych) – jest to podłoże chorób autoimmunologicznych (z autoagresji).

Głównym zadaniem przeciwciał jest wiązanie antygenu – substancji obcej, która wniknęła do organizmu. Każde przeciwciało odpornościowe pasuje na zasadzie klucza i zamka, do dedykowanego mu antygenu. Po połączeniu przeciwciała i antygenu powstaje tzw. kompleks immunologiczny.

Immunoglobuliny produkowane są przez aktywne postaci limfocytów B – tzw. komórki plazmatyczne w reakcji na antygen stymulujący układ odpornościowy. Produkcja przeciwciał jest główną funkcją tzw. humoralnego układu odpornościowego.

Wyróżnia się pięć klas przeciwciał (immunoglobulin): IgA, IgG, IgM, IgE i IgD. Każda z klas ma nieco inną funkcję w układzie odpornościowym oraz charakteryzuje się innymi cechami biologicznymi (np. okresem biologicznego półtrwania).

• Immunoglobuliny IgA - stanowią około 15% wszystkich immunoglobulin znajdujących się w osoczu. IgA znajdują się głównie w wydzielinach i błonach śluzowych takich, jak: soki jelitowe, pot, łzy, ślina lub śluz w drogach oddechowych. Ich rolą jest miejscowa ochrona organizmu przez wirusami i bakteriami spoza organizmu.
• Immunoglobuliny IgE - występują w bardzo małej ilości w surowicy krwi (ok. 0,002%). W sytuacji, gdy alergen przedostaje się do organizmu, immunoglobulina IgE łączy się z nim, by w następnym kontakcie z poznanym wcześniej alergenem inicjować reakcję alergiczną, prowadząc do uwolnienia m.in. histaminy.
• Immunoglobuliny IgM - stanowią około 5-10% wszystkich immunoglobulin w surowicy krwi. Immunoglobuliny IgM produkowane są przez limfocyty B w trakcie pierwotnej odpowiedzi immunologicznej. Łączą się z antygenem, a w późniejszym czasie zostają zastąpione przez immunoglobuliny IgG.
• Immunoglobuliny IgG - stanowią większość wszystkich immunoglobulin w surowicy krwi (ok. 75%). Odpowiadają za zwalczanie głównie wirusów oraz bakterii. Ich produkcja w organizmie zaczyna się w późniejszej fazie zakażenia. Immunoglobuliny IgG są najtrwalszymi przeciwciałami w organizmie, mogą utrzymywać się w surowicy krwi nawet wiele lat po kontakcie z antygenem.
• Immunoglobuliny IgD - to wciąż nie do końca zbadane immunoglobuliny, które występują w surowicy krwi w małej ilości (ok. 1%).

Niedobór lub nadmiar immunoglobulin (przeciwciał odpornościowych) może być oznaką różnych procesów chorobowych toczących się w organizmie, dlatego oznaczanie przeciwciał odpornościowych we krwi stanowi ważny proces w diagnostyce wielu chorób.

Badanie te wykonywane jest m.in. u osób z niedoborami odporności, w chorobach hemato-onkologicznych (np. szpiczaki, gammapatie, chłoniaki), chorobach przewodu pokarmowego, wątroby i nerek, zaburzeniach odżywiania, przewlekłych stanach zapalnych i chorobach autoimmunologicznych. Pozwala to na ocenę czynności układu odpornościowego w tych schorzeniach.

Ocena stężenia całkowitej immunoglobuliny E (IgE całkowite) wykorzystywana jest natomiast w diagnostyce alergologicznej. Kolejnym etapem diagnostyki alergii jest poszukiwanie obecności swoistych IgE (skierowanych przeciw konkretnemu alergenowi lub nawet jego fragmentowi). Podkreślić jednak należy, że prawidłowe stężenie IgE całkowitej nie wyklucza istnienia alergii.

Materiałem do badania immunoglobulin jest surowica krwi. Badanie wykonywane jest metodą immunoturbidymetrii.

Stężenia immunoglobulin zależne są od wieku i płci, dlatego dla każdego przedziału wiekowego laboratorium powinno podać oddzielny przedział wartości prawidłowych (referencyjnych).