Choroby tarczycy
Tarczyca jest jednym z największych gruczołów wydzielania wewnętrznego i jednym z najważniejszych organów w układzie hormonalnym człowieka. Odgrywa ona kluczową rolę w procesach metabolizmu tlenowego, zachowania bilansu energetycznego, produkcji ciepła oraz wielu innych. Pogorszenie stanu tarczycy może m.in. zmieniać metabolizm, wywołać problemy trawiennie, wpływać na apetyt, stan skóry i włosów.
Tarczyca - opis
Tarczyca, inaczej nazywana gruczołem tarczowym, to nieparzysty gruczoł wydzielania wewnętrznego. Położona jest w przednio-dolnej części szyi. Zaliczana jest do dużych gruczołów człowieka (waży 30 – 60 g). Tarczyca odpowiedzialna jest za wytwarzanie takich hormonów, jak: tyroksyna (T4), trójjodotyronina (T3) i kalcytonina. Związki te wykazują duży wpływ na metabolizm i gospodarkę wapniowo-fosforową organizmu.
Hormony tarczycy stymulują rozwój i wzrost organizmu, wzmagają procesy przemiany materii i energii oraz mają istotne znaczenie dla rozwoju ośrodkowego układu nerwowego. Obniżenie ich stężenia hamuje fizyczne i psychiczne procesy zachodzące w organizmie, powoduje spowolnienie i ospałość. Nadmierna ich ilość może prowadzić do rozwoju nadczynności tarczycy.
Tarczyca - schorzenia
Prawidłowe funkcjonowanie tarczycy zależy od wielu czynników. Najczęstszymi przyczynami chorób tarczycy są uwarunkowania genetyczne i/lub choroby autoimmunologiczne, stres, zanieczyszczenie środowiska oraz niedobory żywieniowe (np. niska zawartość jodu w spożywanej żywności). Niektóre z wczesnych objawów sygnalizujących problemy z tarczycą to ciągłe uczucie zmęczenia, apatia i wzmożone odczuwanie zimna. Po pojawieniu się tych wczesnych sygnałów pojawiają się problemy skórne, problemy z pamięcią, depresja i przyrost masy ciała. U niektórych kobiet cykl menstruacyjny staje się nieregularny.
- utrata masy ciała przy utrzymującym się, a nawet zwiększonym apetycie;
- przyspieszone bicie serca, uczucie kołatania serca, podwyższone ciśnienie krwi;
- miękka, ciepła i wilgotna skóra z tendencją do pocenia się;
- drżenia mięśniowe;
- bezsenność, niepokój, napięcie emocjonalne, drażliwość, płaczliwość;
- wytrzeszcz oczu;
- częste wypróżnianie lub biegunka.
Natomiast objawami upośledzenia funkcji tarczycy (niedoczynności tarczycy) są:
- przyrost masy ciała, nawet ze zmniejszonym apetytem, uczucie spuchnięcia;
- wolne tętno i niskie ciśnienie krwi;
- blada, obrzękowa, chłodna skóra;
- obniżenie nastroju, senność, upośledzenie pamięci;
- zaparcia;
- przerzedzenie lub wypadanie włosów;
- ciągłe odczuwanie zimna.
Za jedną z najczęstszych przyczyn niedoczynności tarczycy uważa się tzw. chorobę Hashimoto (zapalenie tarczycy Hashimoto). Jest to choroba o podłożu autoimmunologicznym, często współistniejąca z innymi chorobami autoimmunologicznymi. Uważa się ją za najczęstszą chorobę autoimmunologiczną oraz najczęstsze zaburzenie endokrynologiczne.
Z nadczynnością tarczycy powiązana jest choroba Gravesa-Basedowa. Jest to schorzenie autoimmunologiczne, w którym autoantygenem jest receptor TSH - jego pobudzenie przez przeciwciała TRAb powoduje wzmożone wydzielanie hormonów tarczycy, a co za tym idzie objawy nadczynności tarczycy, stymuluje także jej wzrost i rozwój unaczynienia (powstanie tzw. wola).
Widocznym objawem nieprawidłowej pracy tarczycy może być jej powiększenie tzw. wole. Z uwagi na swoje położenie, po powiększeniu tarczyca może powodować ucisk gardła i przełyku. Wzdłuż boku tarczycy przechodzą również ważne dla funkcjonowania mózgu i głowy naczynia krwionośne.
Diagnostyka funkcji tarczycy
Ponieważ hormony tarczycy regulują pracę całego organizmu, wszelkie przyczyny nieprawidłowości pracy tarczycy powinny być niezwłocznie zdiagnozowane. Diagnostyka schorzeń tarczycy opiera się badaniach lekarskich, laboratoryjnych i obrazowych.
Podstawowa diagnostyka laboratoryjna funkcji tarczycy opiera się na oznaczeniu poziomów tyreotropiny (TSH), wolnej trójjodotyroniny (fT3) i wolnej tyroksyny (fT4). Wzajemne relacje stężeń tych hormonów pozwalają określić czy mamy do czynienia z nadczynnością czy z niedoczynnością tarczycy. Poprzez wykonanie dodatkowych badań w kierunku przeciwciał anty-TG, anty-TPO i TRAb możemy potwierdzić lub wykluczyć występowanie autoimmunologicznych chorób tarczycy.